10 Şubat 2014 Pazartesi

Yunanca'da Belirtme Hal Ekleri (Artikel Anlatımlı)

Merhabalar arkadaşlar,

Tüm lisanlar için oldukça önemli ve sizlere artı bir adım daha attıracak olan bir konu, belirtme hal ekleri.

Türkçe'de -i eki ile sağladığımız bu anlam (ev - evi, kedi - kediyi vb.), Yunanca'da üç farklı artikelin bulunması ile daha geniş kurallarla ifade edilir; fakat zor değildir. Yeter ki gerekli dikkat ve tekrarı sağlayalım.

İsmin -i hali, bir diğer deyiş ile akuzatifi konusuna, artikelleri hatırlayarak başlayalım.

Yunanca'da üç farklı artikel var. 

İngilizce ve Türkçe'de artikel bulunmadığı için, bunların dışında bir dil tanımadıysanız, bu sizler için yeni bir kavram olacak. Fakat ola kala (her şey iyi), zor bir mevzu değil; sadece çok fazla "Ama neden?" demeden olduğu gibi öğrenirseniz artikelleri, daha hayırlı olacağını tahmin ediyorum. :) Çünkü; "öyle işte."

Yunanca'daki Belirtili Artikeller (Οριστικό άρθρο)

Ο : "O" olarak okunur, "eril, erkek" artikeli olarak geçer. Bu, kelimenin erkek cinsiyetli olması demek değildir. Örneğin, (ayıptır söylemesi) Ο τοίχος (O tihos) : Duvar kelimesi de, gördüğünüz gibi eril, erkek artikeline sahiptir. Aynı zamanda tüm beyler, isimlerinin başına O artikeli alır: O Nikos, O Panos vb. .

Η : "İ" olarak okunur, küçük harfi η olarak yazılır ki, bunu daha sık göreceksiniz. Bu artikel, "dişi, kadın" artikeli olarak geçer. Yine aynı şekilde, bu, kelimenin "kadın" olması gerektiğini kesinlikle göstermez. Örneğin, H μέρα (İ mera) : Gün kelimesinin artikeli de "dişidir". Aynı zamanda tüm kadınlar, isimlerinin başına i artikeli alır: H Elpida, H Zoi vb. .

Το : "To" olarak okunur, "nötr, tarafsız artikel" olarak geçer. Nispeten, kurallarda daha kolay çekimlenir, yine bol bol göreceklerimizden biri. Buna da bir örnek verelim: Το σπίτι (To spiti) : Ev


Artikellerin Kullanıldığı Örnek Cümleler

- Ο χρόνος περνάει. (O hronos pernayi) : Zaman geçiyor.

- Η Μαρία έρχεται. (İ Maria erhete) : Maria geliyor.  *Sen ve ben sayın okuyucu, Maria'nın geldiğini görüyoruz ve ikimiz de hangi Maria'dan bahsettiğimizi biliyoruz. Bu nedenle, Maria'nın adının başına "belirtili artikel" koyduk.

- Το αμάξι είναι όμορφο. (To amaksi ine omorfo) : Araba güzel(dir).  *Hangi arabadan bahsettiğimiz belli.


*Başlığa neden "belirtili artikel" dedik? Çünkü başında bu artikellerin olduğu kelimeler, "belli bir cisimden, mevzudan" bahsedildiğini gösterir. Bir nevi İngilizce'deki "The" gibi. Eğer "Ev güzel." derken, misal karşınızda gördüğünüz "belli" bir evi kastediyorsanız, "To spiti" dersiniz. Tıpkı the house gibi. Fakat, herhangi bir evden bahsediyorsanız, o zaman "belirtisiz artikel" kullanırsınız. Bunlar çok daha kolaydır ve bir diğer dersin konusu olacaktır.


Yunanca'da İsmin -İ Hali

Gelelim asıl konuya. Öncelikle gelin, biraz sohbet edelim bununla ilgili. Yunanca'da ismin -i halini, yani akuzatifini öğrenmek bize ne sağlayacak?

Her şeyden önce; misal "Evi görüyorum. , Kadını seviyorum. , Şiiri yazıyorum." gibi klasik -i hali içeren cümleler yazabileceğiz. Bunun dışında, Yunanca'da bazı diğer deyişlerde de -i hali kullanılır. 

Örneğin, Türkçe'de "Güneşe bakıyor." deriz, bu formatta -i hali kullanmayız biz. Fakat Yunanca'da "Kοιτάζει τον ήλιο. (Kitazi ton ilyo) : Güneşe bakıyor." derken, "güneşi bakıyor" formatı vardır. 

Bir diğer durum da, "X için" derken, yine kelimenin -i haline ihtiyacımız olur. Örneğin, "Güneş için" derken, format, Για τον ήλιο (Ya ton ilyo) olacak. Gibi gibi...

Bu tarz durumlar için, -i hali ayrı bir önem kazanıyor ve onu daha çok seviyoruz. :)


Gelin, şimdi artikeller -i haline göre nasıl değişir ve şekillenir, bir göz atalım.


Eril "O" artikelinde belirtme hali: Toν (ton)

Δεν ψάχνω τον έρωτα. (Den psahno ton erota) : Aşkı aramıyorum.

ÇOK DİKKAT: "O" artikeline sahip olup, sonunda -s harfi olan kelimelerin -i halinde, sondaki -s düşer. Yukarıdaki örnekte de kelimenin aslı "O έρωτας (O erotas" ve gördüğünüz gibi -i halini uygularken, sondaki -s'yi düşürerek "ton erota" yazdık.



Dişi "H,η (i)" artikelinde belirtme hali: Tην (tin)

Aγαπάω την Ελλάδα. (Agapao tin Elada) : Yunanistan'ı seviyorum.




Nötr "To" artikelinde belirtme hali: To (to) - Aynı kalır.

Πήρα το αμάξι και έρχομαι. (Pira to amaksi ke erhome) : Arabayı aldım ve geliyorum.


*

Bunlar tekil isimlerin belirtili artikelleriydi. Şimdi "evi" demeyi öğrendik; bir diğer derste "evleri" demeyi öğreneceğiz. 


Ayrıntı: Bazen "o" artikeli olan kelimelerin -i halini ton yerine, "to" olarak da görebilirsiniz. Aynı şekilde, h (i) artikeli alan kelimelerin -i hali "tin" yerine, "th (ti)" olarak görmeniz mümkün. Bu durumun nedeni fonetik uyumdur. 

Bazı kelimeler özellikle bu şekilde çekimlenir, zamanla gözünüz alışacaktır. Örneğin, aşağıdaki kelimelerin hepsinin artikeli "i"dir ve bunlar çoğunlukla "tin" yerine "ti" olarak -i haline geçer: 

Τη βροχή (Ti vrohi) : Yağmuru

Τη γάτα (Ti gata) : Kediyi

Τη Ζήλεψα. (Ti zilepsa) : Onu kıskandım. (Madem "ti" olarak çekimlendi, demek ki artikeli i olan bir varlığı kastediyor."


Çok ayrıntı: Ben gözümün alışmasını bekleyemem, illa bana kural ver derseniz, sizi şöyle alalım:

Τον, την, δεν, μην gibi kelimelerden sonra sesli harfler ile κ, π, τ, μπ, ντ, γκ, τς, τζ, iki seslilerden ξ veya ψ gelirse, sondaki ν (n) düşmez. Misal:

Τον αέρα (Ton aera) : Havayı

Δεν είδα. (Den ida) : Görmedim. - Çünkü bazen "den", "de" olarak da yazılır.

Μην τρως. (Min tros) : Yeme. - Çünkü bazen "min", "mi" olarak da yazılır.

Veya,

β, γ, δ, ζ, θ, λ, μ, ν, ρ, σ, φ, χ  ile başlayan kelimelerde, ν (n) sesi düşer.

Τη μητέρα (Ti mitera) : Anneyi

Μη σταματάς. (Mi stamatas) : Durma.

Αυτή θέλω. (Afti thelo) : Bunu istiyorum. (Madem "afti" dedik, demek ki artikeli "i" olan bir şeyden bahsediliyor.)

Hayatın garip bir oyunudur ki; o n'yi düşürmezseniz ne olur? Bir şey olmaz. Düşmemiş halini de göreceksiniz çok kez; fakat yukarıdaki kurallar, işin en doğrusudur diyebiliriz.


* Son olarak, Yunanca'yı Latin harfleri ile yazarken η (i) artikeli, genelde "h" olarak yazılır; görünce şaşırmayalım.

Hepimize geçmiş olsun, bol tekrar - bol örnek, bu iş tamamdır. :)


Not: İlk okuyuşta kafanız karıştıysa, doğru yoldasınız demektir.


Sevgiler, selamlar, iyi çalışmalar!

Melis

2 yorum:

  1. Sevgili Melis;

    Anlattıkların çok güzel, öncelikle teşekkür ederim. Ben yeni başladım bu dile, ilk baş şarkılara eşlik ederek, daha sonra yunanca el kitapları alarak devam ettim. Fakat bu dili öğrenmek için illa ki kursa gitmeye gerek var mı? Yoksa kendi kendimize de öğrenebilir miyiz? Ve ne kadar sürede öğrenebiliriz? Latince kolay geliyorda şu kendi has alfabesi çok zor geliyor :(
    He bir de şu artikeller. Ah o artikeller ah.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Selamlar,

      Teşekkür ederim güzel sözlerinize, çok memnun oluyorum gerçekten... Sorunuz için bloğun başındaki "Hakkında" ve "Başlamadan Önce" kısımlarına tıklayarak, tam da sorularınıza cevap olacak düşüncelerimi uzun uzun yazdım daha önce, bunlara bir göz atmanızı rica edeceğim.

      Kısaca, "gerek var mı" derseniz kursa, "gerek yok". Ben de bir kursa gitmeden öğrendim bu lisanı. Fakat çok sıkı çalışmanızı gerektirir bu durum, ve inanın alfabeyi çözmeniz birkaç gün sadece, hiç merak etmeyin onu. Aynı şekilde artikeller de; göz alışkanlığı, bol örnek bu konuları kısa sürede çözmenize yardımcı olur.

      Olası sorularınızda onlineyunanca@hotmail.com' dan ulaşabilirsiniz.

      Başarılar, iyi şanslar...

      Sil